Ελευσίνια μυστήρια 03

Οι μυστηριακές λατρείες στην Ελλάδα ήταν αρκετές:

1) Τα ΕΛΕΥΣΙΝΙΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ. Περιλαμβάνουν τα μυστήρια και τη λατρεία των 'Μεγάλων Θεαινών'.

2) Τα ΟΡΦΙΚΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ. Περιλαμβάνουν την αποκάλυψη της Τριαδικής Θεότητος και την πνευματική ανάταση των μυημένων από το σκότος στο φως, και την μετάβαση του ανθρώπου από την ζωή στον θάνατο, από την ύλη στο πνεύμα.

3) Τα ΔΙΟΝΥΣΙΑΚΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ, τα ΚΡΗΤΟΜΙΝΩΙΚΑ (μικρά ή εαρινά μυστήρια που γίνονταν χωρίς την παρουσία του Αρχιερέα Βασιλιά και τα φθινοπωρινά ή μεγάλα μυστήρια που είχε την εποπτεία και διηύθυνε ο Αρχιερέας Βασιλιάς Μίνωας, και τα ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΜΗΤΕΡΑΣ (ΚΥΒΕΛΗΣ Ή ΡΕΑΣ).

Οι αρχαίες μαρτυρίες περί της γενεαλογίας των Καβείρων διαφέρουν. Ο φιλόσοφος θεολόγος Φερεκύδης καθώς και ο Ηρόδοτος συμφωνούν και τους αναφέρουν ως γιους του Ηφαίστου. Ο Φερεκύδης μάλιστα αναφέρει ότι μητέρα τους ήταν η θυγατέρα του Πρωτέως και της Αγχινόης Καβείρη ή Καβειρώ και απόκτησε από τον Ήφαιστο τρία αγόρια και τρία κορίτσια, τους Καβείρους και τις Καβειρίδες. Άλλη μαρτυρία του Αθηνίωνα (συγγραφέα του 1ου αι. μ. Χ.) αναφέρει ότι οι Κάβειροι ήταν δυο, ο Ιασίων και ο Δάρδανος γιοι του Δια και της θυγατέρας του Άτλαντα Ηλέκτρας.

Κατά μια άλλη εκδοχή της μυθολογίας ο Ήφαιστος από την Καβείρη απόκτησε μόνο τον Καδμίλο και ότι οι Κάβειροι και οι Καβειρίδες είναι παιδιά του. Ακόμα μια εκδοχή υπάρχει σύμφωνα με την οποία καταγόταν από την Θράκη η μητέρα των Καβείρων Άλκωνα και Ευρυμέδοντα. Μια άλλη άποψη της μυθολογίας αναφέρει ότι οι Κάβειροι συνδέονται με τον Προμηθέα, που έπλασε τον πρώτο άνθρωπο, τον Αδάμα μετά από εντολή του Δία, και ότι είναι Θεότητες του πυρός.

Ο Πίνδαρος διέσωσε από χαμένα έργα παλαιότερων συγγραφέων το παρακάτω απόσπασμα: ' ... τον εκ Αγίας Λήμνου γεννηθέντα Κάβειρον'.

Ο Διονυσόδωρος, συγγραφέας του 3ου αι. π. Χ. αναφέρει ότι υπήρχαν δυο ζεύγη Καβείρων ο Αξιόκερσος, η Αξίερος, ο Καδμίλος ή Κασμίλος και η Αξιόκερσα, και ότι οι Θεότητες αυτές ταυτίζονται με τον Πλούτωνα, την Δήμητρα, τον Ερμή και την Περσεφόνη.

Εκτός από την Σαμοθράκη που τελούνταν τα σημαντικότερα μυστήρια και ήταν το επίκεντρο της μυστηριακής αυτής λατρείας, τελούνταν Καβείρια μυστήρια και σε άλλες περιοχές.

Η λατρεία των Καβείρων υπήρχε στην Μέμφιδα της Αιγύπτου, στην Φρυγία της Μικράς Ασίας, στην Θράκη, στην Μακεδονία, στην Λήμνο, καθώς και στην Βοιωτία. Στην Ανθηδώνα πόλη που ευρίσκετο βόρεια των Θηβών υπήρχε μεγάλο Ιερό των Καβείρων, όπως επίσης και σε απόσταση έξι χλμ. δυτικά των Θηβών υπήρχε μεγάλο λατρευτικό κέντρο. Αυτό ανακαλύφθηκε τυχαία από Γερμανούς αρχαιολόγους κατά τις ανασκαφές του 1887-1888, και ήλθε στο φως ολόκληρο το συγκρότημα του Ιερού. Λατρεύονταν ο Πατέρας Κάβειρος και ο Υιός σε ιδιαίτερο Ιερό ενώ σε άλλο Ιερό η Αξίερως και η Αξιόκερσα. Φαίνεται ότι στην λατρεία Πατρός και Υιού την εξέχουσα θέση κατείχε ο Υιός, αν κρίνουμε από τα πήλινα ομοιώματα τους. Βρέθηκαν εφτακόσια ομοιώματα του Υιού και πενήντα μόνο του Πατέρα. Η τοποθεσία του Ιερού των Καβείρων των Θηβών ομοιάζει προς τις τοποθεσίες των άλλων λατρευτικών κέντρων των Καβείρων και θεωρείται χαρακτηριστική της λατρείας τους.

Αυτά ήταν χτισμένα σε κοιλάδες κατάφυτες που διαιρούνταν από ρυάκια. Από τα μέχρι τώρα γνωστά ερείπια των Καβειρίων Ιερών στις διάφορες περιοχές βγαίνει το συμπέρασμα ότι το Ιερό ιδρύετο πάντο- τε στην ανατολική πλευρά του ρυακιού.

Πιθανόν υπό την επίδραση των Ορφικών, ο Πατέρας Κάβειρος ταυτίστηκε με τον Διόνυσο, μάλιστα χαρακτηριστικό δείγμα αποτελεί η ανεύρεση οστράκου του Δ' αι. π. Χ. από το Ιερό των Καβείρων των Θηβών όπου εικονίζεται ο Κάβειρος Πατέρας, γενειοφόρος να κρατάει κάνθαρο (αγγείο), δίπλα του στέκεται ο Υιός με μια οινοχόη και παίρνει κρασί , για να γεμίσει τον κάνθαρο του Μεγάλου Καβείρου. (Η ομοιότητα του Καβείρου με τον Διόνυσο είναι καταφανής).

Στην Σαμοθράκη οι Κάβειροι ονομάζονταν Μεγάλοι Θεοί Σαμόθρακες ή Σαμόθρακες Κάβειροι. Στις επιγραφές που έχουν βρεθεί στις ανασκαφές πάντοτε ονομάζονται Μεγάλοι Θεοί ή Άνακτες και ποτέ με το όνομα τους. Το λεξικό Σούδα αναφέρει: Καβειρών πόλις, και Κάβειροι, όνομα έθνους, σημαίνει Δε και δαίμονας.

Μετά την ίδρυση της Θεσσαλονίκης από τον Κάσσανδρο το 315 π. Χ. οι Κάβειροι λατρευόταν στον Ναό του Ηφαίστου, που ήταν χτισμένος στον χώρο, που σήμερα βρίσκεται ο Ναός της Παναγίας Χαλκέων. Η Ροτόντα που χτίστηκε από τον Ρωμαίο Αυτοκράτορα Γαλέριο στις αρχές του 4ου αιώνα μ. Χ. ήταν αφιερωμένος στους Καβείρους. Αργότερα οι Χριστιανοί γνωρίζοντας τον μυστηριακό χαρακτήρα του Ναού τον μετονόμασαν με το επίσης μυστικιστικό όνομα: Ναός των Ασωμάτων Αγγέλων. Η επιλογή αυτής της ονομασίας δεν έγινε τυχαία, αλλά σκόπιμα γιατί με αυτήν την ονομασία οι Χριστιανοί παραπλανώντας τους πιστούς της Πατρώας Θρησκείας, ισχυρίζονταν ότι τιμούν τους Μεγάλους Θεούς, που απεικονίζονταν σε διάφορες παραστάσεις ως φτερωτά Όντα χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η Νίκη της Σαμοθράκης, και διάφορα ευρήματα σε Ετρουσκικά αγγεία.( Έχει βρεθεί Ετρουσκικό κάτοπτρο που εικονίζει τρεις Καβείρους οι δυο είναι μεγαλύτεροι σε ηλικία γενειοφόροι με φτερά, έχουν στην μέση τον νεότερο αδελφό τους τον Καδμίλο και ετοιμάζονται να τον θυσιάσουν.

Στην Θεσσαλονίκη έχουν βρεθεί τοπικά νομίσματα της πόλεως που εικονίζουν Κάβειρο σε δυο παραλλαγές, στη μια κρατάει στο χέρι σφυρί, ενώ στην άλλη ακουμπάει το σφυρί στον ώμο του, δηλωτικά της σχέσεώς τους με τον Ήφαιστο και την μεταλλουργία.

Ο Διόδωρος ο Σικελιώτης 1ος αι. μ. Χ. αναφέρει ότι οι Κάβειροι θεωρούνταν η προσωποποίηση της αθανασίας της ψυχής. Οι ιερείς ήταν κληρονομικοί και ονομάζονταν Καδμίλοι από τον παίδα Καδμίλο. Ο μυούμενος οδηγούνταν να καθίσει σε έναν θρόνο, όπου πραγματοποιούνταν σε αυτόν η δοκιμασία και η διδασκαλία. Η τελετή αυτή ονομαζόταν θρονισμός. Του φορούσαν στο κεφάλι στεφάνι από κλαδί ελιάς και μια κόκκινη ταινία στην μέση του, την οποία θα έφερε μαζί του στην υπόλοιπη ζωή του, ενδεικτική της μυήσεώς του. Μπροστά στον θρόνο έκαιγε πυρά γύρω από την οποία οι ιερείς έψελναν με ακατανόητες λέξεις για τον μυούμενο τους Ιερούς ύμνους, μετά χόρευαν χορούς υπό τους ήχους μουσικής και μυστηριακών τραγουδιών. Λέγεται ότι ο Αγαμέμνων, ο Οδυσσέας όπως και άλλοι Έλληνες Βασιλείς που έλαβαν μέρος στον Τρωικό πόλεμο είχαν μυηθεί στα μυστήρια των Καβείρων καθώς επίσης σύμφωνα με την μυθολογία ο Ορφέας, ο Ηρακλής ο Ιάσων, οι Διόσκουροι Κάστορας και Πολυδεύκης και οι αρχηγοί της Αργοναυτικής εκστρατείας είχαν μυηθεί στα μυστήρια των Καβείρων στην Σαμοθράκη. Το κύρος του Ιερού στην Σαμοθράκη ήταν πολύ μεγάλο για να μυηθούν όλες αυτές οι προσωπικότητες της αρχαίας Ελλάδος καθώς επίσης και της αρχαίας Ρώμης μέχρι και τους πρώτους αιώνες μ. Χ. Ο Γερμανικός, ο διάδοχος του Αυτοκράτορα Τιβέριου πηγαίνοντας στην Συρία για να αναλάβει την διοίκηση των Ρωμαϊκών στρατευμάτων, πήγε μέσω του Αιγαίου στην Σαμοθράκη για να μυηθεί στα Καβείρια μυστήρια, αλλά λόγω των σφοδρών βορείων ανέμων δεν μπόρεσε να φτάσει. Αυτό θεωρήθηκε κακός οιωνός και μετά λίγους μήνες ο Γερμανικός πέθανε, δηλητηριαστείς σαν τον Μέγα Αλέξανδρο όπως γράφει ο Ρωμαίος συγγραφέας Τάκιτος.

Είναι αρκετά γνωστό ότι ο Βασιλιάς Φίλιππος ήταν μυημένος στα μυστήρια της Σαμοθράκης, όπου και γνώρισε την Ολυμπιάδα την μητέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, που ήταν και ιέρεια των Καβείρων. Μυημένος στα Καβείρια Μυστήρια ήταν και ο Μέγας Αλέξανδρος. Ο τελευταίος Βασιλιάς της Μακεδονίας Περσέας, κατά την διάρκεια των μαχών, εναντίον των Ρωμαίων, επήγε στην Σαμοθράκη για να ζητήσει την βοήθεια των Μεγάλων Θεών.

Κατά τον Θέωνα τον Σμυρναίο, συγγραφέα του 2ου αι. μ. Χ. η μύηση στα Καβείρια και στα Ελευσίνια μυστήρια περιλάμβαναν πέντε μέρη (βαθμούς μυήσεως...).

Στο πρώτο μέρος ήταν ο καθαρμός όπου επιλέγονταν τα άτομα τα οποία θα συνέχιζαν την μύησή τους γιατί υπήρχαν απαγορεύσεις και δεν επιτρεπόταν η εισδοχή σε όλους.

Απαγορευόταν η συμμετοχή στους εγκληματίες και τους φλύαρους. Στο δεύτερο μέρος γινόταν η τελετή της παραδόσεως, δηλαδή υπήρχε διδασκαλία και ερμηνεία του τελετουργικού και συμβολικού τμήματος των μυστηρίων.

Στο τρίτο μέρος γινόταν η επονομαζόμενη εποπτεία.

Στο τέταρτο μέρος γινόταν η ανάδεση των στεφάνων και η επίθεση τους στα κεφάλια των μυημένων ώστε σε ότι εμυήθη κανείς ή συνωδεύθη από λαμπάδας ή έτυχε κάποιας ιεροφαντίας ή ιεροσύνης, να είναι εις θέση να τα μεταδώσει και στους άλλους.

Στο πέμπτο μέρος στον τελευταίο βαθμό μυήσεως γινότανε η τελειοποίηση και η ευδαιμονία, ως είναι οικεία προσφιλής στους Θεούς και παρατηρείται μόνο σε αυτούς.

Ο Χριστιανός συγγραφέας Ιππόλυτος 2ος αι. κατέγραψε την εξής πληροφορία για τα μυστήρια της Σαμοθράκης. ...Διότι οι Σαμοθράκες σαφώς ονομάζουν τον τιμώμενο παρ' αυτών εις τα μυστήρια, τα οποία επιτελούν, τον Αδάμα τον αρχικόν άνθρωπον. Υπάρχουν Δε εις το ιερόν της Σαμοθράκης δυο αγάλματα γυμνών ανθρώπων, εχόντων και τας χείρας τεταμένας άνω προς τον ουρανόν και τους φαλλούς εστραμένους προς τα άνω, όπως έχει και το εν Κυλλήνη άγαλμα του Ερμού, τα προειρημένα αγάλματα είναι εικόνες του αρχανθρώπου και του αναγενωμένου πνευματικού ανθρώπου, ο οποίος είναι κατά πάντα ομοούσιος προς εκείνον τον άνθρωπον... (Ιππόλυτος, κατά πασών των αιρέσεων έλεγχος. V 8, σελ. 90, 24).

Ο λεξικογράφος Ησύχιος στο λεξικό του αναφέρει: << Κάβειροι, καρκίνοι Πάνυ Δε τιμώνται ούτοι εν Λήμνω ως Θεοί. Λέγονται Δε είναι Ηφαίστου παίδες >>.

Στο ευρισκόμενο στην Λήμνο ιερό των Καβείρων για εννέα ημέρες κάθε χρόνο έσβηνε κάθε φλόγα. Άναμμα νέου πυρός γινότανε την δέκατη ημέρα, όταν επέστρεφε από την Δήλο το ειδικά σταλμένο πλοίο που έφερνε το Ιερόν Πυρ.

Στην Λήμνο οι Κάβειροι ήταν και προστάτες της αμπελουργίας. Με το πέρασμα των χρόνων οι Κάβειροι της Σαμοθράκης τιμόταν από τους Έλληνες και σαν προστάτες των ναυτικών. Οι διασωθέντες από ναυάγια κατέθεταν αφιερώματα στο ιερό της Σαμοθράκης, σε ένα επίγραμμα της Παλατιανής Ανθολογίας διαβάζουμε: '... Σαμόθραξι Θεοίς σωθείς εκ πελάγους Λουκίλλιος ώδε κέκαρμαι τας τρίχας εκ της κεφαλής, άλλο γαρ ουδέν έχω...'.

Ο Πίνδαρος αναφέρει για τους μυημένους στα Μυστήρια των Καβείρων: 'Ευτυχής εκείνος ο οποίος αφού είδε αυτό το θέαμα, κατέρχεται στα βάθη της Γης. Γνωρίζει το τέλος της ζωής, γνωρίζει την Θεία πηγή'.

Ο Διόδωρος ο Σικελιώτης, γράφει σχετικά για την μύηση στα Καβείρια Μυστήρια: 'Γίγνεσθαι Δε φασί και ευσεβεστέρους και δικαιοτέρους και κατά παν βελτίονας εαυτών τους μυστηρίων κοινωνήσαντας'. Συναγωνιστές.

Η Ζωή και ο θάνατος ανήκουν στους Θεούς, τα Μυστήρια στους Επιλέκτους, σε μας τους ανθρώπους ανήκει η προσπάθεια για γνώση, και για βελτίωση του εαυτού μας. Πρέπει να θυμόμαστε και να προσπαθούμε να πλησιάσουμε την Θεϊκή μας φύση, την φύση του δημιουργού που μέσα στην καθημερινότητα πολύ συχνά ξεχνάμε.

Όπως γράφει ένα ρητό στα προπύλαια του Ιερού της Επιδαύρου: 'ΑΓΝΟΤΗΤΑ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΜΟΙΑΖΕΙ Η ΣΚΕΨΗ ΜΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΣΚΕΨΗ ΤΟΥ ΘΕΟΥ'.