Μορφές στην αρχαία ελληνική ιστορία (7)

ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ (436 - 338)

Ο Ισοκράτης ήταν μέγας και επιφανής ρητοροδιδάσκαλος της αρχαιότητας, ρήτορας εξαίρετος κι ο ίδιος, κατά γενική ομολογία ο τελειότερος μεταξύ όλων χειριστής του Αττικού πεζού λόγου. Γεννήθηκε στην Αθήνα από πατέρα πλούσιο, που του έδωσε γενικά τα υλικά εφόδια για να σπουδάσει και να εκπαιδευθεί με πλήρη αρτιότητα. Πέθανε στην Αθήνα σε ηλικία 98 ετών, αυτοκτονώντας μετά τη μάχη της Χαιρώνειας και την εκεί μεγάλη ήττα των συμπολιτών του Αθηναίων. (Καταδίκασε ο ίδιος τον εαυτό του στον από ασιτία θάνατο). Δάσκαλοί του ήταν οι σοφιστές Γοργίας, Πρωταγόρας και Πρόδικος. Μετέπειτα όμως μαθήτευσε και κοντά στον Σωκράτη, του οποίου η διδασκαλία και η αρετή τον γοήτευσαν κυριολεκτικά. Αργότερα ίδρυσε δική του Σχολή, αρχικά μεν στη Χίο, κατόπιν δε στην Αθήνα, όπου εκτός απ` τη ρητορική, δίδασκε και τη φιλοσοφία. Λόγω της μεγάλης φήμης, που απόχτησε σαν δάσκαλος, η Σχολή του συγκέντρωσε πλήθος μαθητών, με αποτέλεσμα να γίνει πλουσιότατος (Ας σημειωθεί πως η μεγάλη του πατρική περιουσία χάθηκε πιο πριν, στα χρόνια του Πελοποννησιακού πολέμου). Καθώς μας αναφέρει ο Κικέρωνας, από τη Σχολή του Ισοκράτη ξεπήδησαν πλείστοι όσοι υπέροχοι άνδρες, που, εξοπλισμένοι με μεγάλες αρετές και πλούτο γνώσεων, διέπρεψαν πολύ κατόπιν, είτε ως πνευματικοί άνθρωποι (ρήτορες, ιστορικοί και ποιητές) είτε ως πολιτικοί είτε ως πολέμαρχοι της πόλης τους. Από τα 26 συνολικά έργα του διασώθηκαν μόνο τα 21, καθώς και 10 επιστολές του, απευθυνόμενες σε διακεκριμένα πρόσωπα της εποχής του. Περίφημοι από τους διασωθέντες δημόσιους λόγους του θεωρούνται οι εξής: Ο `Αρειοπαγήτικος`, ο `Πανηγυρικός`, ο `Παναθηναϊκός`, ο `Περί ειρήνης`, ο `Προς Φίλιππον`, ο `Προς Νικοκλέα`, ο `Προς Ευαγόραν`, ο `Πλαταιϊκός`, ο `Περί αντιδόσεως` κ.α. Ως ρήτορας ο Ισοκράτης επεδίωκε την ευφωνία, απέφευγε τις χασμωδίες, μεταχειριζόταν αρκετά από τα σχήματα λόγου του Γοργία και των άλλων ρητόρων ή σοφιστών, συναρμόζοντας τις λέξεις κατά τέτοιο τρόπο, ώστε κάθε φράση του να είναι αρμονική, αλλά συνάμα πομπώδης και εντυπωσιακή. Από την πλευρά του περιεχομένου τους οι λόγοι του αποσκοπούσαν όχι μόνο στο να μορφώσουν επιστημονικά τους μαθητές του, αλλά και στο να τους οπλίσουν με ορθή κρίση, αυτοκυριαρχία και χαρακτήρα σταθερό, δημιουργώντας τους έτσι ως πολίτες έντιμους και αγαθούς. Τους ήθελε `ικανούς εις το νοείν και πράττειν τα δέοντα`. Στο πολιτικό πεδίο ο Ισοκράτης, λόγω της φυσικής του ατολμίας και της αδύνατης φωνής του, δεν έλαβε άμεση ανάμιξη. Πάντως, σε ότι αφορά τις ατομικές του πεποιθήσεις, υπήρξε θερμός υπέρμαχος της ενότητας του Ελληνισμού και με επιστολές προς τον Φίλιππο τον ενθάρρυνε και τον παρότρυνε προς την κατεύθυνση αυτή. Πίστευε, δηλαδή, πως ήταν αναγκαίο να συνενωθούν όλοι οι Έλληνες κάτω από τη νέα ισχυρή Μακεδονική ηγεσία, για να εκστρατεύσουν στη συνέχεια εναντίον των κοινών εχθρών τους, των Περσών. Οι Αθηναίοι, τιμώντας τη μνήμη του, τον κήδεψαν με δημόσια δαπάνη και πάνω στον τάφο του τοποθέτησαν μια σειρήνα, ως σύμβολο, κατά κάποιον τρόπο, της τεράστιας ρητορικής σαγήνης του Ισοκρατείου λόγου.

ΚΑΙΣΑΡ (102 - 44 π.Χ.)

Ο Γάϊος Καίσαρ υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους στρατηλάτες όλων των αιώνων και των εποχώνΧ παράλληλα ήταν και πολιτικός, γενικά δε χαρακτηρίζεται ως μια από τις πιο εξέχουσες μορφές, που επηρέασαν δυναμικά την ιστορία του καιρού τους και των μεταγενέστερων τους ανθρώπων. Το όνομα του ¨Καίσαρ` ήταν επώνυμο ενός κλάδου του αρχαιότατου ρωμαϊκού `Ιούλιου γένους`, που καυχιόταν ότι καταγότανε από τον γιο του Πριάμου και της Εκάβης, τον Αινεία. Ανδρώθηκε στο διάστημα του μεγάλου εμφυλίου Ρωμαϊκού πολέμου μεταξύ Σύλλα και Μαρίου. (Του τελευταίου μάλιστα υπήρξε και ανιψιός). Όταν μια φορά, στα Γάδειρα, αντίκρισε τον ανδριάντα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, η παράδοση μας αναφέρεις πως ανέκραξε: `Στην ηλικία μου ο Αλέξανδρος ήταν κοσμοκράτηςΧ κι εγώ τίποτε το ξεχωριστό δεν έχω επιτύχει ακόμη`. Για πρώτη φορά ο Καίσαρας διακρίθηκε στην Ισπανία, όπου έδειξε τις μεγάλες οργανωτικές και στρατιωτικές του αρετές. Στη συνέχεια, ανέλαβε τον πόλεμο κατά των Γαλατών, κατά τον οποίο κυριολεκτικά θαυματούργησε. Επίσης κατέλαβε την Βρετανία, κατανίκησε τα στρατεύματα του θείου του Πομπηίου, που συνωμότησε σε βάρος του, και τέλος, στη μάχη της Θάψου (το 46 π.Χ.), σύντριψε κυριολεκτικά τους επαναστατήσαντες εχθρούς του Μέτελλο, Σκιπίωνα, Κάτωνα και Ιόβα. Ενώ όμως ετοιμαζόταν να εκστρατεύσει και κατά των Πάρθων, το 44 π.Χ. δολοφονήθηκε στα σκαλοπάτια της ρωμαϊκής Συγκλήτου από ορισμένους νεαρούς πολιτικούς, μεταξύ των οποίων και ο θετός του γιος Μάρκος Βρούττος, ο Κάσσιος, ο Κάσκας κ.α. Οι τελευταίοι προήλθαν στην πράξη τους αυτή, δίδοντας πίστη σ` όσα διαδίδονταν πως τάχα ο Καίσαρ ήταν έτοιμος να καταλύσει τη δημοκρατία και να ανακηρυχθεί ο ίδιος σε αυτοκράτορα της Ρώμης. Ο Καίσαρ υπήρξε, παράλληλα, περίφημος ρήτορας, ιστορικός και ποιητής. Τα απομνημονεύματά του και τα άλλα έργα του διακρίνονται για τη μεγάλη τους σαφήνεια, τη γλαφυρότητα και την κλασσική, πράγματι, λιτότητα του ύφους, το οποίο μεταχειρίσθηκε κατά τη συγγραφή τους. Τα κύρια χαρακτηριστικά της ισχυρής προσωπικότητας του ήταν η προβλεπτικότητά, η τόλμη, η σύνεση και η ασύγκριτη ευφυΐα που αναμφισβήτητα διέθετε.

ΚΑΛΛΙΜΑΧΟΣ (310 - 240 π.Χ.)

Ήταν επιφανής ελεγειακός ποιητής της Αλεξανδρινής περιόδου, έλκοντας την καταγωγή του από ευγενή οικογένεια της πόλης Κυρήνη της Βόρειας Αφρικής. Από εκεί δε αργότερα πήγε στην Αλεξάνδρεια, όπου και ίδρυσε Σχολή. Μεταξύ των μαθητών του υπήρξαν ο Ερατοσθένης, ο Αριστοφάνης, ο Βυζάντιος, ο Απολλώνιος, ο Ρόδιος κ.α. Υπολογίζεται ότι τα έργα του ανέρχονται συνολικά σε 800. Την κυριότερη όμως φήμη του, σαν ελεγειακού ποιητή, την οφείλει στην ποιητική του συλλογή υπό τον τίτλο `Αίτια`, απαρτιζόμενη από 4 βιβλία. Έγραψε επίσης και πολλές δεκάδες επιγράμματα.

ΚΙΚΕΡΩΝ (106 - 43 π.Χ.)

Ο Κικέρων υπήρξε μεγάλος ρήτορας της εποχής του, θεωρούμενος ως ο Δημοσθένης της αρχαίας Ρώμης. Ήταν επίσης πολιτικός και συγγραφέας, με λίγα λόγια μία από τις ενδοξότερες και πιο λαμπρές φυσιογνωμίες της όλης ιστορίας των Ρωμαίων. Μετά τις σπουδές του στη Ρώμη, ήρθε επί δύο χρόνια στην Αθήνα για ευρύτερη κατάρτιση, κατόπιν δε ταξίδεψε στη Ρόδο, τη Μ. Ασία και άλλα μέρη του αρχαίου κόσμου. Στις πολιτικές διαμάχες του καιρού του αναμίχθηκε αργότερα. Πρώτα ? πρώτα αυτός ανακάλυψε τη διαβόητη `συνωμοσία του Κατιλίνα`. Ύστερα πήρε το μέρος της πολιτικής και στρατιωτικής μερίδας του Πομπηίου, μετά την ήττα του οποίου στην πεδιάδα των Φαρσάλων, γύρισε στη Ρώμη όπου έπειτα από το θάνατο του Καίσαρα, τάχθηκε ανοιχτά υπέρ των δημοκρατικών και κατά του Μάρκου Αντώνιου. Εναντίον του τελευταίου εκφώνησε τότε 14 λόγους, αποκαλούμενους `Φιλιππικούς`, σε αντιστοιχία προς εκείνους του μεγάλου προκατόχου του, του Δημοσθένη. Αυτό όμως είχε σαν συνέπεια το να δολοφονηθεί από εγκάθετους πράκτορες της τριανδρίας Αντωνίου ? Οκταβιανού ? Λεπίδου.Ο Κικέρωνας ήταν πολυγραφότατος και συνάμα ο εκλεκτότερος απ` τους Λατίνους πεζογράφους, ένας πραγματικός αριστοτέχνης του καλάμου.Έγραψε 107 λόγους (ρητορικούς και δικανικούς), συγγράμματα περί ρητορικής τέχνης, φιλοσοφικές πραγματείες πάνω σε έργα Ελλήνων φιλοσόφων, επιστολές, ιστορικό-γεωγραφικές μελέτες, ποιήματα και αρκετά ανέκδοτα. Από αυτά όλα όμως τα πιο πολλά δεν έχουν διασωθεί. Ο μεγάλος αυτός Ρωμαίος υπήρξε και πραγματικός ελληνολάτρης, πράγμα το οποίο, εκτός των άλλων, αποδεικνύεται θαυμάσια και από το επόμενο απόφθεγμά του: `Nihil Graecia humanius, nihil sandtius`, δηλαδή: `Δεν υπάρχει κάτι το ανθρωπινότερο και ιερότερο απ` την Ελλάδα`.

ΚΛΕΟΒΟΥΛΟΣ (600 - 530 π.Χ.)

Ο από τη Λίνδο της Ρόδου καταγόμενος Κλεόβουλος, ένας από τους επτά Αρχαιοέλληνες σοφούς, δοξάστηκε πάρα πολύ από τα ασύγκριτα του γνωμικά και αποφθέγματα, στον κύκλο των οποίων ανήκουν και τα εξής τέσσερα: `Παν μέτρον άριστον`, `Ο συ μισείς, έτερω μη ποιήσης`, `Ηδονής κρατείν`, `Βία μηδέν πράττειν`. Κατά την επικρατέστερη άποψη ο σοφός είχε Δωρική προέλευση, ο ίδιος δε έλεγε πως έλκει την καταγωγή του απευθείας από τον Ηρακλή. Πέθανε στη Λίνδο, σε ηλικία 70 ετών, και στο μνήμα του επάνω οι Ρόδιοι, χάραξαν το επίγραμμα: `?νδρα σοφόν Κλεόβουλον αποφθίμενον καταπένθει ηδε πατρίς Λίνδος, πόντω αγαλλόμενην`, που σημαίνει: `Τον σοφό Κλεόβουλο κλαίει αυτή εδώ η πατρίδα του, η Λίνδος, η από τη γύρω θάλασσά της λαμπρυνόμενη`. Μεταξύ των άλλων ο Κλεόβουλος έγραψε ? κατά τη σχετική παράδοση ? και 3.000 γρίφους (αινίγματα), καθώς και πλήθος επιγράμματα. Σύμφωνα με τον Πλούταρχο χρημάτισε και τύραννος της πόλης του, της Ροδιακής Λίνδου.

Απο ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΗΣ ΠΑΝΔΩΡΑΣ